• JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
  • JoomlaWorks Simple Image Rotator
 
  Bookmark and Share
 
 
Dissertação de Mestrado
DOI
https://doi.org/10.11606/D.41.2011.tde-20042012-082819
Documento
Autor
Nome completo
Rodrigo Brincalepe Salvador
E-mail
Unidade da USP
Área do Conhecimento
Data de Defesa
Imprenta
São Paulo, 2011
Orientador
Banca examinadora
Simone, Luiz Ricardo Lopes de (Presidente)
Ghilardi, Renato Pirani
Vanin, Sergio Antonio
Título em português
Revisão taxonômica da malacofauna fóssil da Bacia de Itaboraí (Paleoceno), Rio de Janeiro
Palavras-chave em português
Bacia de Itaboraí
Mollusca
Paleoceno
Pulmonata
Resumo em português
As fácies calcárias da Bacia de Itaboraí, Rio de Janeiro, Brasil, são muito famosas por sua abundante fauna de mamíferos. Entretanto, Itaboraí também abriga uma rica fauna de gastrópodes pulmonados do Paleoceno Médio, tanto terrestres quanto dulciaquícolas. Contudo, os estudos lidando com essa malacofauna abrangem apenas as descrições originais das espécies. Nenhuma revisão taxonômica de maior escopo foi realizada nesses pouco mais de 80 anos desde a descoberta da bacia, embora seja possível identificar diversos problemas com a taxonomia desses fósseis. Desse modo, neste estudo realiza-se uma extensiva revisão taxonômica dessa fauna, descrevendo-se inclusive quatro novas espécies. Após a revisão, a nomenclatura e classificação dos pulmonados fósseis de Itaboraí encontram-se da seguinte maneira: Austrodiscus lopesi (Charopidae); Biomphalaria itaboraiensis e ? Vorticifex fluminensis (Planorbidae); Brachypodella britoi (Urocoptidae); Brasilennea arethusae, Brasilennea minor e Brasilennea sp. nov. (Cerionidae); Bulimulus fazendicus, Bulimulus sommeri, Bulimulus trindadeae, Cyclodontina coelhoi, Itaborahia lamegoi, Leiostracus ferreirai e Orthalicidae gen. nov. carvalhoi (Orthalicidae); Cecilioides sommeri (Ferussaciidae); Eoborus sanctijosephi, Eoborus sp. nov. 1, Eoborus sp. nov. 2 (Strophocheilidae); Gastrocopta mezzalirai, Gastrocopta sp. nov. (Vertiginidae); Temesa magalhaesi (Clausiliidae). A espécie Strobilopsis mauryae foi considerada sinônimo de Brasilennea arethusae. Além disso, relata-se pela primeira vez a ocorrência de ? Cyclodontina cf. (Plagiodontes) dentata para Itaboraí. A bacia conta com os registros fósseis mais antigos das famílias Ferussaciidae e Strophocheilidae. Além disso, os registros de Itaboraí das famílias Charopidae, Clausiliidae, Cerionidae, Orthalicidae, Urocoptidae e Vertiginidae estão entre os mais antigos do mundo. Dentre esses, os registros de Cerionidae, Clausiliidae e Urocoptidae merecem destaque por estarem bem afastados das distribuições atuais das famílias. Ademais, os registros de Itaboraí são os mais antigos para os gêneros Austrodiscus, Brachypodella, Cecilioides, Cyclodontina, Eoborus, Gastrocopta, Leiostracus e Temesa (além, é claro, dos três gêneros endêmicos da bacia, Brasilennea, Itaborahia e Orthalicidae gen. nov.). É surpreendente que um registro tão diverso quanto o de Itaboraí seja pouco explorado, uma vez que ele possui um grande potencial para ajudar a responder diversas questões sobre biogeografia e sistemática
Título em inglês
Taxonomic revision of the fossil molluscan fauna of Itaboraí Basin (Paleocene), Rio de Janeiro
Palavras-chave em inglês
Itaboraí Basin
Mollusca
Paleocene
Pulmonata
Resumo em inglês
The limestones of Itaboraí Basin, Rio de Janeiro, Brazil, are famous for their mammalian fauna. Nevertheless, Itaboraí also harbors a rich fossil molluscan fauna dating from the Middle Paleocene, consisting exclusively of pulmonate snails, both terrestrial and fresh-water. However, the current taxonomy of this fauna comprises only the original descriptions - there is not even a single more thoroughly revision done in the 80 years since the discovery of the basin. Unsurprisingly, many taxonomic problems could be readily identified. Therefore, an extensive taxonomic revision was conducted here, also describing four new species. After such revision work, the nomenclature and classification of Itaboraí's fossil pulmonates is as follows: Austrodiscus lopesi (Charopidae); Biomphalaria itaboraiensis e ? Vorticifex fluminensis (Planorbidae); Brachypodella britoi (Urocoptidae); Brasilennea arethusae, Brasilennea minor e Brasilennea sp. nov. (Cerionidae); Bulimulus fazendicus, Bulimulus sommeri, Bulimulus trindadeae, Cyclodontina coelhoi, Cyclodontina cf. (Plagiodontes) dentata, Itaborahia lamegoi, Leiostracus ferreirai e Orthalicidae gen. nov. carvalhoi (Orthalicidae); Cecilioides sommeri (Ferussaciidae); Eoborus sanctijosephi, Eoborus sp. nov. 1, Eoborus sp. nov. 2 (Strophocheilidae); Gastrocopta mezzalirai, Gastrocopta sp. nov. (Vertiginidae); Temesa magalhaesi (Clausiliidae). The species Strobilopsis mauryae was considered a synonym of Brasilennea arethusae. Also, the record of ? Cyclodontina cf. (Plagiodontes) dentata for the basin is presented here for the first time. Itaboraí Basin has the most ancient records of the families Ferussaciidae and Strophocheilidae. Moreover, the basin's records of the families Charopidae, Clausiliidae, Cerionidae, Orthalicidae, Urocoptidae and Vertiginidae are among the most ancient in the world. Among these, the records of Cerionidae, Clausiliidae and Urocoptidae deserve special attention for they are greatly removed from these families' current distribution. Additionally, Itaboraí has the most ancient records for the genera Austrodiscus, Brachypodella, Cecilioides, Cyclodontina, Eoborus, Gastrocopta, Leiostracus and Temesa (besides, of course, the basin's three endemic genera: Brasilennea, Itaborahia and Orthalicidae gen. nov.). It is striking that such a diverse fossil fauna like Itaboraí's is so scarcely known, for it can potentially offer much help in biogeography and systematics
 
AVISO - A consulta a este documento fica condicionada na aceitação das seguintes condições de uso:
Este trabalho é somente para uso privado de atividades de pesquisa e ensino. Não é autorizada sua reprodução para quaisquer fins lucrativos. Esta reserva de direitos abrange a todos os dados do documento bem como seu conteúdo. Na utilização ou citação de partes do documento é obrigatório mencionar nome da pessoa autora do trabalho.
Rodrigo_Salvador.pdf (10.97 Mbytes)
Data de Publicação
2012-05-03
 
AVISO: O material descrito abaixo refere-se a trabalhos decorrentes desta tese ou dissertação. O conteúdo desses trabalhos é de inteira responsabilidade do autor da tese ou dissertação.
  • SALVADOR, Rodrigo Brincalepe, e SIMONE, Luiz Ricardo Lopes. New fossil pulmonate snails from the Paleocene of Itaboraí Basin, Brazil (Pulmonata: Cerionidae, Str. Archiv für Molluskenkunde, 2012, vol. 141, n. 1, p. 43-50.
  • SALVADOR, Rodrigo Brincalepe, ROWSON, Ben, and SIMONE, Luiz Ricardo Lopes. Re-writing the fossil history of Cerionidae (Gastropoda, Pulmonata): new family assignment of the B. Journal of Molluscan Studies, 2011, vol. 77, p. 445-447.
  • SALVADOR, Rodrigo Brincalepe, e SIMONE, Luiz Ricardo Lopes. Distribuição geográfica das famílias Cerionidae e Urocoptidae (Gastropoda, Pulmonata) com vistas ao. In Livro de Resumos do XXII Encontro Brasileiro de Malacologia, Fortaleza, 2011. Fortaleza : Universidade Federal do Ceará, 2011. p. 249.
  • SALVADOR, Rodrigo Brincalepe, e SIMONE, Luiz Ricardo Lopes. Malacofauna fóssil da Bacia de Itaboraí (Paleoceno) abriga registros dentre os mais antigos conhecid. In Livro de resumos do XXII Encontro Brasileiro de Malacologia, Fortaleza, 2011. Fortaleza : Universidade do Ceará, 2011. p. 250.
  • SALVADOR, Rodrigo Brincalepe, e SIMONE, Luiz Ricardo Lopes. The importance of Itaboraí Basin (Paleocene) as the home to early records of many pulmonate snail fa. In Atas do XXII Congresso Brasileiro de Paleontologia, Natal, 2011. Natal : Sociedade Brasileira de Paleontologia, 2011. p. 521-524.
  • SALVADOR, Rodrigo Brincalepe, ROWSON, Ben, e SIMONE, Luiz Ricardo Lopes. Revisão do gênero Brasilennea Maury, 1935 (Gastropoda, Pulmonata), um Cerionidae do Paleoceno da Bac. In Reunião Anual da Sociedade Brasileira de Paleontologia Núcleo São Paulo, Boletim de Resumos, Rio Claro, 2010. Rio Claro : UNESP, 2010. p. 40.
Todos os direitos da tese/dissertação são de seus autores
CeTI-SC/STI
Biblioteca Digital de Teses e Dissertações da USP. Copyright © 2001-2024. Todos os direitos reservados.